Xuất Khẩu Gỗ Việt Nam 2022

Bản tin này cập nhật tình hình Việt Nam xuất khẩu dăm gỗ trong cả năm 2022. Cụ thể, Bản tin cung cấp thông tin về lượng, kim ngạch và giá dăm xuất khẩu trong năm. Bản tin cũng đưa ra một số nhận định về tình hình thị trường năm 2023. Dữ liệu trong bản tin được Nhóm nghiên cứu của các hiệp hội gỗ và Forest Trends tính toán dựa trên số liệu thống kê xuất khẩu của Tổng cục Hải quan Việt Nam. Thông tin nhận định về tình hình thị trường năm 2023 được thu thập dựa trên các trao đổi với một số doanh nghiệp xuất khẩu lớn trong ngành.

Thị trường gỗ thế giới trong vài năm trở lại đây

Năm 2021, giá khởi điểm nhà ở tại Mỹ vẫn cao như năm 2020. Nhu cầu nhà ở gia tăng cũng đồng thời kéo theo nhu cầu sử dụng gỗ cho các vật liệu nội thất tăng theo, do đó mà giá gỗ xẻ tăng vọt.

Trong khi đó, đại dịch Covid-19 gây ra tình trạng tắc nghẽn container toàn cầu tại các cảng ở Mỹ và Trung Quốc, dẫn đến giá cước vận tải tăng đáng kể. Việc hạn chế di chuyển và vắng mặt trong đại dịch đã dẫn đến tình trạng thiếu lao động trầm trọng, dẫn đến cắt giảm sản xuất và giao hàng chậm trễ.

Tại Hoa Kỳ, tiền mua nhà ở Mỹ bắt đầu tăng vào tháng 5/2020 do xu hướng làm việc tại nhà và tỷ lệ thế chấp thấp. Số lượng nhà ở thực tế bắt đầu vào năm 2021 là 1,595 triệu căn, mức cao nhất kể từ năm 2006. Điều đó dẫn đến vào tháng 5/2021, giá gỗ xẻ của Mỹ tăng vọt đạt 1.514 USD/mbf. Sau đợt lao dốc sau đó, giá bắt đầu tăng trở lại, đạt 985 USD vào tháng 12/2021.

Xu hướng của các quốc gia khác trong khu vực

Ở khu vực Bắc Mỹ, cụ thể tại Canada, nhiều vụ cháy rừng bùng phát vào mùa hè năm 2021 khiến hoạt động khai thác gỗ bị suy giảm đáng kể. Vào tháng 11, Colombia thuộc Anh đã hứng chịu những trận mưa lớn lịch sử, làm hư hại các tuyến giao thông chính.

Trong khi đó, ở khu vực các quốc gia EU, thị trường xây dựng phát triển mạnh và nhu cầu DIY khiến nhu cầu gỗ nội địa của EU tăng cao. Xuất khẩu sang Hoa Kỳ tăng để đáp ứng nhu cầu gỗ gia tăng ở quốc gia này. Nguồn cung gỗ tròn ở EU là đủ với việc khai thác gỗ tận dụng những cây bị hư hại do tuyến trùng.

Tại Đông Nam Á, các quốc gia như Malaysia và Indonesia chuyên sản xuất ván ép bị hạn chế do thiếu lao động và nguồn cung gỗ tròn, cũng như hạn chế di chuyển do dịch bệnh. Còn tại quốc gia tỷ dân của Trung Quốc, việc nhập khẩu gỗ xẻ từ Bắc Mỹ và Châu Âu giảm do nhu cầu gỗ tại Mỹ tăng mạnh. Lượng gỗ tròn nhập khẩu tăng 6%, với 26% từ New Zealand và 15% từ Đức.

Chi phí vận chuyển hàng hóa xuyên quốc gia tăng vọt

Từ cuối năm 2020, nhiều container hàng hải bị tắc nghẽn tại các cảng Bắc Mỹ do hàng nhập khẩu của Mỹ tăng đột biến và năng lực cảng hạn chế. Mùa thu năm 2021, lượng container vận chuyển từ Trung Quốc sang Mỹ tăng đột biến dẫn đến tình trạng thiếu hụt container trên toàn cầu. Tại Trung Quốc, tình trạng thiếu lao động tại các cơ sở cảng trở nên nghiêm trọng do sự lây lan của đại dịch Covid-19.

Tình trạng khan hiếm container toàn cầu đẩy giá cước vận tải tăng cao. Vào tháng 12/2021, giá cước vận chuyển hàng hóa từ Mỹ đến Nhật Bản tăng 50% lên 2.750 USD và giá cước từ châu Âu đến Nhật Bản tăng 90% lên 4.290 USD.

Khó khăn trong việc xuất khẩu gỗ sang Nhật

Tuy nhiên, hàng hoá Việt Nam xuất khẩu sang Nhật nói chung và xuất khẩu gỗ sang Nhật nói riêng vẫn còn gặp nhiều khó khăn, bất lợi. Hầu hết các loại hàng hóa hiện tại Việt Nam xuất khẩu qua Nhật chủ yếu để phục vụ cho cộng đồng người Việt tại Nhật, chưa thể mở rộng ra phân khúc người Nhật Bản.

Ngoài ra, việc phải cạnh tranh liên tục về giá cả cũng khiến các doanh nghiệp Việt xuất khẩu gỗ sang Nhật gặp nhiều khó khăn. Trong khi các doanh nghiệp tại các quốc gia lớn Trung Quốc đã có bề dày kinh nghiệm về sản xuất hàng tiêu dùng giá rẻ, thì hầu như các doanh nghiệp Việt Nam vẫn còn non trẻ trong vấn đề này. Đó cũng là yếu tố khiến cho chi phí nhân công và đầu tư sản xuất tăng lên, làm ảnh hưởng đáng kể đến giá cả sản phẩm xuất khẩu ra nước ngoài.

Bên cạnh đó, việc đáp ứng được các yêu cầu khắt khe về chất lượng của doanh nghiệp Nhật Bản cũng đòi hỏi các công ty xuất khẩu gỗ sang Nhật của Việt Nam một quy trình làm việc bài bản và chất lượng hơn.

Số liệu từ Cục Thống kê TP. HCM cho thấy, trong 10 tháng đầu năm 2022, kim ngạch xuất khẩu hàng hóa của doanh nghiệp TP. HCM sang thị trường Nhật Bản đạt hơn 2,42 tỷ USD, tăng 24% so với cùng kỳ năm trước. Nhật Bản là thị trường xuất khẩu lớn thứ 3 của các doanh nghiệp thành phố.

Các loại gỗ Nhật Bản nhập khẩu 2021

Lượng gỗ tròn nhập khẩu của Nhật Bản năm 2021 là 2,64 triệu m3, tăng 15% so với năm trước. Trong đó, Mỹ chiếm 69% với sản lượng giảm 4% xuống còn 1,51 triệu m3. Một nhà xuất khẩu gỗ tròn lớn ở Hoa Kỳ đã rút khỏi doanh số bán hàng xuất khẩu sang Nhật Bản.

Thị trường Canada chiếm thị phần 28% trong số sản lượng gỗ nhập khẩu vào Nhật Bản, tăng 174% đạt 746 nghìn m3. Công ty xuất khẩu gỗ tròn lớn nhất của Canada đã tiếp tục khai thác vào tháng 6/2020, sau khi tạm dừng khai thác từ tháng 11/2019 – 6/2020.

Còn New Zealand nắm giữ 12% sản lượng gỗ tròn nhập khẩu vào Nhật Bản với sản lượng tăng 8% lên 306 nghìn m3. Khối lượng phục hồi sau khi giảm đáng kể trong năm trước, nhưng vẫn tiếp tục đà suy giảm trong dài hạn. Nhập khẩu từ New Zealand đã cho thấy một số chậm trễ do chính sách phong tỏa ở nước này.

Lượng gỗ xẻ nhập khẩu của Nhật Bản năm 2021 là 4,83 triệu m3, giảm 2% so với năm trước. Riêng thị phần nhập khẩu từ các quốc gia EU chiếm 44%, giảm 8% xuống 2,15 triệu m3 do vận chuyển hàng hải chậm trễ và giá gỗ xẻ tăng. EU xuất khẩu lượng lớn gỗ xẻ sang Mỹ, nơi có nhu cầu gỗ rất cao. Sự thiếu hụt container đã dẫn đến sự gia tăng doanh số bán hàng trong EU thông qua vận tải đường bộ.

Trong khi đó, lượng gỗ xẻ nhập khẩu từ Canada tăng 4% lên 1,23 triệu m3, chiếm tổng lượng là 25%. Gỗ xẻ của Canada đã bù đắp cho sự sụt giảm trong nhập khẩu gỗ xẻ của Hoa Kỳ ở một mức độ nào đó. Vào năm 2021, nhà ở kiểu 2×4 của Nhật Bản bắt đầu tăng 3,2% so với năm trước. Giá gỗ xẻ Canada đã tăng mạnh do giá cao hơn ở Bắc Mỹ. Còn Nga chiếm 10% sản lượng gỗ xẻ nhập của Nhật, tăng 4% đạt 8,46 triệu m3.

Lượng nhập khẩu gỗ ván ép của Nhật Bản năm 2021 là 1,87 triệu m3, tăng 12% so với năm trước. Khối lượng đã giảm kể từ năm 2019 với giá cao hơn, nhưng xu hướng này đã đảo ngược vào năm 2021 do thiếu hụt hàng tồn kho trong nước.

Malaysia là quốc gia xuất khẩu ván ép lớn nhất sang Nhật Bản với tổng sản lượng 42%, tăng 13% lên 795 nghìn m3 do thiếu hụt hàng tồn kho trong nước. Tuy nhiên, nguồn cung bị hạn chế do thiếu lao động và giá cước vận tải tăng cao. Indonesia chiếm 38% tăng 2% đạt 715 nghìn m3, tương tự với Malaysia. Cuối năm 2021, Indonesia thay đổi điểm đến xuất khẩu từ Mỹ sang Nhật Bản để tránh tắc nghẽn cảng ở Mỹ, khiến nhập khẩu của Nhật Bản tăng lên.

Điểm sáng đáng chú ý là Việt Nam cũng đóng góp tích cực vào sản lượng ván ép nhập khẩu của Nhật Bản với 11%, tăng 54% đạt 207 nghìn m3. Số lượng ván ép nhập khẩu đang ngày càng tăng và được dự báo có thể thay thế cho Malaysia và Indonesia.

Lượng nhập khẩu gỗ xẻ ghép thanh của Nhật Bản trong năm 2021 là 967 nghìn m3 (bao gồm 832 nghìn m3 LL kết cấu), giảm 5% so với năm trước.

Thị trường EU chiếm 76% sản lượng, giảm 12% xuống 733 nghìn m3 do nhu cầu gỗ tại Mỹ và Châu Âu cao hơn, cũng như giá gỗ tăng và vận tải biển chậm trễ. Trong số các nước EU, Phần Lan giảm 6%, Romania giảm 26%, Áo giảm 5%.

Riêng Nga sản lượng đã có sự gia tăng 8% đạt 84 nghìn m3, chiếm 9% tổng sản lượng gỗ xẻ ghép thanh nhập khẩu vào Nhật Bản. Trung Quốc cũng chiếm 10% xuất khẩu gỗ sang Nhật với sự gia tăng 65% lên 93 nghìn m3.

Lượng dăm gỗ nhập khẩu của Nhật Bản năm 2021 là 110 triệu tấn, tăng 16% so với năm trước. Năm 2021, dịch Covid-19 đã làm giảm đáng kể nhu cầu sử dụng giấy. Tuy nhiên, vào năm 2021, sự lan rộng của mua sắm trực tuyến đã làm tăng nhu cầu về giấy bao bì. Do đó, các lô hàng giấy và bìa cứng trong nước liên quan để sản xuất bao bì tăng 2,4% so với năm trước.

Việt Nam là nước xuất khẩu dăm gỗ nhiều nhất cho thị trường Nhật Bản với 38%, tương đương mức tăng 25% đạt 4,13 triệu tấn. Giá thấp hơn của dăm gỗ do Việt Nam xuất khẩu dẫn đến thị phần cao hơn.

Trong khi đó Úc chiếm thị phần 18%, tăng 32% để đáp ứng nhu cầu giấy trong nước cao hơn, trong khi Chile là 10%, giảm 25%.

Lượng gỗ viên nén nhập khẩu của Nhật Bản năm 2021 là 3,12 triệu tấn, tăng 54% so với năm trước.

Thị phần của Việt Nam trong xuất khẩu gỗ viên nén là 53%, tăng 41% lên 1,65 triệu tấn, Việt Nam có thể cung cấp viên nén gỗ có chứng chỉ rừng cần thiết cho việc sử dụng đồng đốt trong các nhà máy nhiệt điện ở Nhật Bản.

Trong khi đó, Canada chiếm thị phần 34%, tăng 79% với tỷ lệ hoạt động cao hơn trong các nhà máy viên nén. Và Malaysia với khối lượng 5%, giảm 3%.